با بازگشت هیأتهای مذاکرهکننده آخرین دور مذاکرات احیای برجام به پایتختهایشان و تأکید مقامات غربی مبنی براینکه متن ارائه شده از سوی جوزپ بورل مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا، متن نهایی است که ایران باید در رابطه با آن تصمیمگیری کند تمامی نگاهها به سمت تهران است تا از کم و کیف دیدگاه ایران نسبت به امکان احیا و یا عدم احیا برجام آگاهی یابند.یکی از اعضای کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس با اعلام اینکه جمهوری اسلامی ایران مواضع روشنی در رابطه با روند احیای برجام دارد، میگوید: «تغییری در مواضع ما برای احیای توافق جامع هستهای صورت نگرفته است؛ ما علی رغم اینکه آمریکاییها در بوق و کرنا میکنند که ایران تمایلی به پایان مذاکرات احیای برجام و دستیابی به یک نتیجه عادلانه در جهت خواست تمامی طرفهای مذاکرهکننده ندارد، مصمم به احیای برجام هستیم اما متأسفانه هر مرتبه با بازیهای جدید واشنگتن مواجه میشویم.»
فدا حسین مالکی میگوید: پس از آن بروز جنگ اوکراین و روسیه است که چالشی بسیار بزرگ را برای ایالات متحده ایجاد کرده است. یعنی اگر شما از من سئوال کنید که آیا جنگ اوکراین تأثیری بر احیای برجام داشته است یا خیر من قطعاً به شما میگویم که تأثیرگذار بوده است؛ آمریکا در حال حاضر مذاکرات برجام را در حاشیه سیاستهای خود دنبال میکند این در حالی است که پیش از جنگ اوکراین، احیای برجام جزء سیاستهای اصلی کاخ سفید بود. » این نماینده مجلس همچنین با اشاره به نشست فصلی شورای حکام در خردادماه سالجاری که در آن کشورهای غربی، ایران را به عدم همکاری با آژانس بینالمللی انرژی اتمی متهم کرده بودند، اظهار میدارد: « زمانیکه مذاکرات احیای برجام در حال به ثمر نشستن بود، قطعنامه شورای حکام را در محکومیت برنامه هستهای ایران صادر کردند و ما هم با کنار هم قراردادن مواردی که در خلال این گفت و گو به آنها اشاره کردم، درمیابیم که دلیل اصلی چالشهای ایجاد شده در مسیر عدم احیای برجام عملکرد مقامات آمریکا است. » وی میافزاید: « برآورد فعلی ما از صحبتهای حال حاضر مقامات واشنگتن و کشورهای اروپایی نیز این است که نرمش ارائه شده در مواضعی که در قبال ایران دارند هم تاکتیک جدید اروپا و آمریکا است. »
بارقه امید برای بازگشت به برجام
جزئیات متن جدید محرمانه است و باید توسط ایالات متحده و ایران و هم چنین چین، روسیه، بریتانیا، فرانسه و آلمان مورد تایید قرار گیرد. مقامهای اتحادیه اروپا در وین گفتند که سند نهایی ۲۵ صفحهای «بهترین پیشنهاد ممکن» و «سازش بسیار خوبی» است.چنین نتیجهای حتی یک هفته پیش بسیار بعید به نظر میرسید برای یک روند رو به مرگ در ایران که توسط یک تغییر سیاسی قابل توجه به سمت وضعیتی همراه با تندروی و گسترش احساسات ضد غربی پیش میرود.از سوی دیگر، از طرف ایالات متحده «جو بایدن» رئیسجمهوری امریکا در اولین روزهای ریاست جمهوری خود تعدادی از فرامین دوران ترامپ را لغو کرد، از کنار گذاشتن توافق توسط ترامپ انتقاد کرده بود و وعده داد که توافقی «طولانیتر و قویتر» را ایجاد خواهد کرد که توسعه موشکی و فعالیتهای منطقهای ایران را محدود کند.با این وجود، بایدن ماهها پیش از آغاز تلاشها برای احیای برجام منتظر ماند و بسیاری از تحریمهای ترامپ را حفظ کرد.به گفته «علی واعظ» مدیر پروژه ایران در گروه بینالمللی بحران حتی پیش از آغاز دوباره مذاکرات همه طرفین مصمم بودند که روند دیپلماتیک را شکست خورده اعلام نکنند. با این وجود، حتی با وجود نشانههای جدید پیشرفت او میگوید سطح خوشبینیاش برای حصول یک توافق از ۵ درصد در هفته گذشته به تنها ۱۰ درصد در حال حاضر افزایش یافته است.
واعظ میگوید: «درست است که مذاکرهکنندگان یک گام به جلو برداشتند و در زمینه ضمانتها و تحریمهای طرفین مرتبط با سپاه پاسداران انقلاب اسلامی پیشرفت کردند، اما هم چنان بر سر تحقیقات پادمانی آژانس بینالمللی انرژی اتمی گرفتار شدهاند و این بنبست ادامه دارد».او میافزاید: «به نظر نمیرسد ایران باور داشته باشد که زمان و راهحلها برای دستیابی به موفقیت در حال حاضر به اتمام رسیده است.»واعظ میگوید که تمام طرفین مرتکب اشتباه شدند. او میگوید: «دولت بایدن نادیده گرفت که خروج ترامپ از توافق تا چه میزان اعتماد اندک ایرانیها به اعتبار ایالات متحده به عنوان یک شریک مذاکره کننده را از بین برد و تا چه اندازه بر روح و روان ایران آسیب وارد کرد. ایران با خود فکر میکند که هر زمان و بدون هزینه خارج شدن امریکا از توافق هستهای میتواند برای اعتبار تهران هزینهزا باشد».ایالات متحده نیز به نوبه خود از ایران خواسته که نقض برجام را پایان داده و سانتریفیوژهای پیشرفتهاش را متوقف ساخته و کاهش سطح غنیسازی اورانیوم را به خلوص ۳.۶۷ درصد محدود سازد.درون ایالات متحده و ایران نیروهای تندروی قابل توجهی وجود دارند که با هر توافقی مخالف هستند، صرفنظر از این که این توافق تا چه اندازه برای دو طرف سودمند باشد. از زمانی که برجام برای اولین بار حاصل شد، سیاست در هر دو طرف تغییر کرد و پیشرفتهای هستهای ایران یافتن فرمول جدید قابل قبول برای تمام طرفین را به چالش تبدیل کرد.