خبرهایی که از عراق به گوش میرسد هر روز ابعاد تازهتری از اعتراضات را نشان میدهد. اعتراض مردمی که از فساد گسترده حکمرانان به تنگ آمده و از فقر شدید که بر این کشور نفتخیز حکمفرما شده خسته شدهاند اما خلاصه کردن تمام آنچه در عراق میگذرد به اعتراض به فساد و فقر و یا طراحی آمریکا و دیگران برای بر هم زدن امنیت این کشور همه واقعیت نیست و لازم است ورای تحلیلهای مرسوم در رسانههای عمومی به آنچه رخ میدهد نگاهی از نزدیک داشته باشیم. حمله جمعی از معترضان به کنسولگری ایران در کربلا که برای بار نخست هم نبوده نشانهای است که میتوان به بهانه آن از زیر پوست عراق سخن گفت. واقعیت آن است که مردم این کشور همسایه مانند مردم هر کجای دیگری از جهان نسبت به آن که دیگر کشورها به آنان نگاهی از بالا به پایین و همچون مستعمره داشته باشند معترض هستند. در این اعتراض که کاملا هم طبیعی است تفاوتی ندارد که دولت آمریکا چنین نگاهی داشته باشد یا ایران. سخن ما این نیست که ضرورتاً مسئولان کشورمان چنین نگاهی را به عراق دارند، بحث بر سر نگاه مردم آن کشور به ایران است.
بدیهی است که اقشار مختلفی از جامعه عراق نیز چنین حسی را نسبت به آمریکا، ایران و دیگر کشورهایی که به نوعی در یکی دو دهه اخیر در بحرانهای عراق حضور مثبت یا منفی داشتند ندارند اما نگاه معترضانی که این روزها در میادین مختلف دست به تحصن میزنند و راهی جز برگزاری تظاهرات اعتراضآمیز پیش روی خود نمیبینند چگونه است؟! به نظر میآید که در این روزها ضرورت بازنگری در سیاست منطقهای بیشتر از قبل احساس میشود. روزهایی که شاید صفحهای تازه در تحولات خاورمیانه گشوده شود و اگر دیر بجنبیم ممکن است خسارتهایی جبرانناپذیر به منافع و امنیت ملی ایران وارد آید. تا امروز آنچه شاهد بودیم غلبه نگاه امنیتی و نظامی به تحولات منطقه بود که با وجود فعالیت گسترده گروههای تروریستی همچون داعش در عراق و سوریه توجیهپذیر بوده است اما شرایط اکنون متفاوت از گذشته است و ضرورت دارد تا شاهد نقشآفرینی جدیتر دستگاه سیاست خارجی و غلبه رویکرد سیاسی به امنیتی باشیم. پررنگ شدن نقش دیپلماتیک جمهوری اسلامی و اعلام رسمی پایان ماموریتهای مستشاری نظامی در برخی کشورها به ویژه عراق میتواند به بازسازی تصویر ایران در عراق کمک کرده، برخی سوءتفاهمهای موجود را رفع کند و درنهایت از سوءاستفادههای احتمالی بعضی کشورها و جریانهای منطقهای که در نقطه مقابل جمهوری اسلامی هستند جلوگیری به عمل آورد.