این بالاترین افزایش سالانه، حداقل از زمان پایان جنگ سرد، است.دادههای سیپری نشان میدهد که تشدید تنشهای ژئوپلیتیکی منجر به افزایش هزینههای نظامی در تمام مناطق جهان شده، اما رشد آن در اروپا و خاورمیانه سریعتر بوده است.وضعیت جهان نامطمئن، خطرناک و پرتنش است. از زمان پایان جنگ جهانی دوم تاکنون شمار درگیریها در دنیا تا به این حد زیاد نبوده است. در چنین شرایطی بسیاری از کشورها در حال تقویت توان نظامی خود هستند.این موضوع در آمارهای مندرج در گزارش جدید موسسه تحقیقات صلح «سیپری» نیز آشکار است. محققان صلح در استکهلم هزینههای دفاعی در سطح جهان در سال ۲۰۲۴ را جمعبندی کردهاند که نشانگر ثبت رکوردی جدید است.به گفته دیگو لوپز دا سیلوا، از مؤسسه سیپری، دولتهای جهان در سال گذشته میلادی ۲.۷۱۸ تریلیون دلار آمریکا (حدود ۲.۴ تریلیون یورو) صرف هزینههای تسلیحاتی کردهاند.به گفته لوپز دا سیلوا، آمار جدید بزرگترین افزایش هزینههای تسلیحاتی از پایان جنگ سرد بدین سو را نشان میدهد.این محقق صلح میگوید: «هزینههای نظامی سالهاست در حال افزایش است، به ویژه پس از جنگ در اوکراین. اما جهش کنونی به شکل چشمگیری بزرگترین جهش است و وخیمتر شدن وضعیت امنیتی در سطح جهان را بازتال میدهد.»
بودجهٔ نظامی ایالات متحده؛ ۹۹۷ میلیارد دلار
بر اساس گزارش سیپری، هزینههای نظامی ایالات متحده در سال ۲۰۲۴ با ۵.۷ درصد افزایش به ۹۹۷ میلیارد دلار رسید که ۶۶ درصد از کل هزینههای ناتو و ۳۷ درصد از هزینههای نظامی جهان در سال ۲۰۲۴ را دربرمیگیرد.جنگ در اوکراین و تردیدها نسبت به تعهدات ایالات متحده در قبال ناتو منجر به افزایش ۱۷ درصدی هزینههای نظامی در اروپا (از جمله روسیه) شده که هزینههای نظامی اروپا را فراتر از سطح ثبتشده در پایان جنگ سرد رسانده است.
بودجه ویژه نظامی آلمان
آلمان در رتبهبندی جهانی کشورها از جایگاه هفتم به جایگاه چهارم صعود کرده است. بهگفته سیپری، تنها آمریکا، چین و روسیه هزینههای بالاتری دارند. دلیل این امر بودجه ویژه ۱۰۰ میلیارد یورویی در نظر گرفته شده برای ارتش آلمان است.به گفته لوپز دا سیلوا، اختصاص این بودجه در راستای بهروزرسانی توان نظامی آلمان است. او میگوید: «پس از پایان جنگ سرد، هزینههای دفاعی کاهش یافت. اما اکنون تصور این است که توان نظامی کنونی دیگر برای مقابله با تهدیدات احتمالی، همچون تهدید از سوی روسیه، کافی نیست.»
تقویت توان نظامی تقریبا در همه کشورهای اروپایی
بر اساس گزارش سیپری، آلمان در حوزه هزینههای نظامی، در اروپای غربی و مرکزی، صدرنشین است. اما بسیاری از کشورهای دیگر اروپایی نیز به شدت در حال تقویت نیروی نظامی خود هستند.پس از شروع جنگ روسیه علیه اوکراین، این روند بهویژه در کشورهایی که نزدیکی جغرافیایی بیشتری به روسیه دارند، مشاهده میشد. اکنون اما این روند در تمامی کشورهای اروپایی، به استثنای مالت، دیده میشود.محقق صلح موسسه سیپری میگوید: «جالب این است که روسیه در سال ۲۰۲۴ باز هم هزینههای نظامی خود را، بیش از ۳۰ درصد، افزایش داده، در حالی که اوکراین در مقابل، تنها توانسته هزینههای خود را دو درصد افزایش دهد. به گفته لوپز دا سیلوا: «این تفاوتی چشمگیر است.» مخارج نظامی روسیه در سال گذشته به ۱۴۹ میلیارد دلار افزایش یافت که نسبت به ۲۰۲۳ حدود ۳۸ درصد جهش کرده است. این رقم دو برابر بودجه نظامی مسکو در سال ۲۰۱۵ است.کل هزینههای نظامی اوکراین با ۲.۹ درصد رشد به ۶۴.۷ میلیارد دلار رسیده که در مقام مقایسه، معادل ۴۳ درصد مخارج نظامی روسیه است. اوکراین با هزینهٔ ۳۴ درصد تولید ناخالص داخلی خود برای جنگ با روسیه، بیشترین مخارج نظامی را در بین کشورهای دیگر در سال ۲۰۲۴ داشته است.موسسهٔ تحقیقات صلح بینالمللی استکهلم افزوده است: «اوکراین در حال حاضر تمام درآمدهای مالیاتی خود را به ارتش اختصاص میدهد. در چنین فضای مالی انقباضی، ادامهٔ افزایش هزینههای نظامی برای اوکراین چالش برانگیز خواهد بود».
تأثیر افزایش هزینههای نظامی بر سایر حوزهها
حدود ۱۰۰ کشور در سطح جهان در سال گذشته هزینههای دفاعی خود را افزایش دادهاند. این پول در نهایت باعث کمبود در سایر بخشها خواهد شد.«از آنجا که دولتها به طور فزایندهای امنیت نظامی را در اولویت قرار میدهند، این موضوع به ضرر سایر بخشهای بودجه میتواند روی مبادلات اقتصادی و اجتماعی جوامع در سالهای آینده اثرات قابلتوجهی داشته باشد».به گفته محقق صلح سیپری، افزایش هزینههای نظامی تأثیرات جانبی خواهد داشت: «برای مثال بریتانیا کمکهای توسعهای و عمرانی را به نفع هزینههای دفاعی کاهش میدهد. دیگر کشورها پول بیشتری چاپ میکنند که میتواند بر تورم تأثیر بگذارد. پیامدها گوناگون و فراتر از حوزه نظامی خواهند بود.»در گزارش سیپری همچنین آمده است که تغییر روند وضعیت کنونی قابل پیشبینی نیست و بسیاری از کشورها در این میان از افزایش بیشتر هزینههای نظامی خود خبر دادهاند.
خاورمیانه؛ افزایش بودجهٔ اسرائیل و لبنان
بر اساس گزارش سیپری، مخارج نظامی در خاورمیانه در سال ۲۰۲۴ به ۲۴۳ میلیارد دلار رسید که نسبت به سال ۲۰۲۳ حدود ۱۵ درصد و نسبت به سال ۲۰۱۵ حدود ۱۹ درصد افزایش نشان میدهد.هزینههای نظامی اسرائیل در سال ۲۰۲۴ با ۶۵ درصد افزایش به ۴۶.۵ میلیارد دلار رسید که بالاترین میزان هزینهٔ سالانه نظامی از زمان جنگ شش روزه در سال ۱۹۶۷ است. این افزایش ناشی از ادامهٔ جنگ در نوار غزه و تشدید درگیریها با گروه حزبالله در جنوب لبنان است.بودجهٔ نظامی اسرائیل در سال گذشته به ۸.۸ درصد تولید ناخالص داخلی رسیده است.هزینههای نظامی لبنان نیز در سال ۲۰۲۴ با ۵۸ درصد افزایش به ۶۳۵ میلیون دلار رسید.