درحال حاضر این محصول به صورت خام فروشی عرضه می‌شود و به‌همین دلیل لازم است تا در بخش فرآوری، تکمیلی و تبدیلی خرما در استان سرمایه گذاری جدی صورت گیرد تا از این طریق شاهد اشتغال‌زایی بهتر و بالا بردن ارزش افزوده این محصول در خوزستان باشیم.
بیشتر نخیلات خوزستان در حاشیه اروندرود، کارون، بهمنشیر، شادگان، بهبهان، اهواز، دشت‌آزادگان و هویزه متمرکز هستند. فعالان حوزه خرما معتقد هستند که به همان اندازه که تولید گندم برای کشور و استان خوزستان اهمیت دارد؛ محصولاتی مانند خرما نیز باید مورد توجه قرار گیرند و از تولیدکنندگان آنها حمایت شود؛ از جمله مهمترین این حمایت‌ها تعدیل قیمت آب بها است.
نخلستان‌های خوزستان در سال‌های اخیر با مشکلاتی نظیر آفت چوبخوار و پدیده خشکیدگی برگ درخت خرما مواجه بوده و به هر روی آنها را از سر گذرانده اند، اما از سال گذشته افزایش آب بهای نخیلات نگرانی تازه‌ای در فرآیند تولید محصول خرما برای نخلداران ایجاد کرده است.
سطح زیر کشت نخیلات استان بیش از ۴۰ هزار هکتار است که از این مساحت هشت هزار هکتار زیر کشت نهال و ۳۳ هزار هکتار عرصه‌های کاشت درخت بارور هستند؛ همچنین عمده ارقام خارک و رطب تولیدی استان شامل استعمران، برحی و بریم است که حدود ۳۰ درصد بازار داخل کشور را به خود اختصاص می‌دهند.
اما تولید خرما از نخلستان‌ها مانند دیگر محصولات کشاورزی وابستگی مستقیمی به حقابه دارد که در این سال‌ها فرآیند اختصاص آب کشاورزی ویژه نخیلات در استان با چالش‌ها و مشکلات متعددی همراه بوده است و از سال گذشته نخلداران استان با مشکل جدیدی به عنوان آب بها روبه رو شده اند.افزایش چندین برابری آب بهای نخلستان‌ها موضوعی است که از سال ۱۳۹۹ فعالان حوزه خرما در استان را با نگرانی‌های جدی روبه‌رو کرده، این درحالی است که تعرفه آب‌بهای نخلستان‌ها در سال ۱۳۹۸ برای هر هکتار ۵۳۰ هزار ریال برآورد شده بود تا اینکه در سال ۱۳۹۹ این تعرفه به ۶ میلیون ریال در هر هکتار افزایش یافت.شنیده‌ها حاکی از این است که از زمان افزایش این تعرفه‌ها تاکنون (سال جاری) هیچ کدام از نخلداران با سازمان آب و برق خوزستان برای پرداخت هزینه حقابه قرارداد منعقد نکرده‌اند.
معاون سازمان نظام صنفی کشاورزی خوزستان با بیان اینکه از زمان افزایش تعرفه آب‌بهای ویژه نخلستان‌ها،نخلداران دیگر انگیزه‌ای برای فعالیت تولیدی در بخش خرما ندارند گفت: هزینه‌های جاری کشاورزان در این بخش طی چند سال اخیر افزایش چندبرابری یافته است.
جاسم حزباوی افزود: در کنار همه هزینه‌های تولید، سازمان آب و برق خوزستان از سال گذشته با افزایش تعرفه آب‌بهای، مشکلات جدی را برای کشاورزان و نخلداران ایجاد کرده است.این سازمان در قبال دریافت آب‌بها خدمات مورد نیاز کشاورزان مانند ایجاد جاده بین مزارع و یا ساحل سازی را انجام نداده است؛ علاوه بر این نیز به واسطه جزر و مد، آب دریا در حال پیشروی به سمت نخلستان‌های شهرهای اهواز و کارون است.هزینه آب‌بهای نخلستان‌ها در سال ۱۳۹۸ برای هر هکتار ۵۳۰ هزار ریال بود اما به یکباره این تعرفه به ۶ میلیون ریال در سال ۱۳۹۹ افزایش یافت و این قیمت تاامروز نیز تعدیل و اصلاح نشده است.حزباوی با بیان اینکه نخلداران انگیزه‌ای برای تولید ندارد بیان‌داشت: شرایط اقتصادی به شدت نخلداران را تحت فشار قرار داده است و باید توجه داشت که در سال گذشته هر کیلوگرم خرما به قیمت ۷۳ هزار ریال بفروش می‌رسید، ولی فروش این محصول به قیمت ۱۲۰ هزار ریال برای هر کیلوگرم نیز در سال جاری جوابگوی هزینه‌های جاری تولید آن نخواهد بود.
وی با تاکید بر اینکه کارگاه‌های بسته‌بندی خرما محصول را به صورت توافقی تا سقف ۱۲۰ هزار ریال از کشاورز خریداری می‌کنند گفت: این در حالی است که صادرکنندگان این محصول، ترجیح می‌دهند که خرمای مورد نیاز خود را از کشاورزانی خریداری کنند که قیمت فروش آنها کمتر است.
کیفیت حقابه نخیلات عامل کاهش عملکرد تولید
رئیس کمیته خرمای اتاق بازرگانی اهواز با ابراز نگرانی از وضعیت کمی و کیفی حقابه کشاورزی در استان به ویژه در پایین دست خوزستان بیان‌داشت: بررسی‌های علمی نشان می‌دهد که هر ۱۰ درجه EC آب کشاورزی به کاهش هفت درصدی عملکرد تولید در نخلستان‌ها منجر می‌شود.در این بین نخلستان‌های استان با بحران‌هایی مانند پدیده خشکیدگی برگ درخت خرما و آفت چوبخوار مواجه هستند که دلیل عمده این مشکل که در نهایت به کاهش عملکرد تولید منجر می‌گردد به کیفیت کمی و کیفی حقابه نخیلات بازمی‌گردد.آبیاری نخیلات یکی از الزامات مهم در راستای تداوم تولید محصول خرما در استان محسوب می‌شود؛ اما افزایش آب بهای نخیلات موضوعی است که کشاورزان این محصول را با چالش جدی روبه‌رو کرده است.
در حالی که قیمت خرید هر کیلو خرما از کشاورز کمتر از ۵۰ درصد افزایش یافته است، سازمان آب و برق خوزستان تعرفه آب بهای ویژه این بخش از کشاورزی در استان خوزستان را ۱۰ برابر (۶ میلیون ریال در هر هکتار) افزایش داده است.چنین افزایش تعرفه‌ای از نظر اقتصادی غیرقابل توجیه است و انتظار می‌رود که سازمان آب و برق خوزستان نسبت به تعدیل و اصلاح نحوه محاسبه این آب‌بها اقدام کند.وی از پیش‌بینی خشکسالی در ۲ سال آینده به عنوان یک بحران جدی برای بخش کشاورزی یادکرد و گفت: این موضوع به خودی خود نخلستان‌های خوزستان را در ماه‌های آینده تهدید می‌کند.وی با بیان اینکه خرما تنها فعالیت کشاورزی در شهرهایی مانند آبادان، خرمشهر و شادگان محسوب می‌شود گفت: در صورتی که برای رفع مشکلات این حوزه اقدام جدی صورت نگیرد، معیشت هزاران نفر کشاورز به خطر می‌افتد.
همه حوضه‌های آبی خوزستان دچار کم آبی هستند
رئیس کمیته آب اتاق بازرگانی اهواز با اشاره به اینکه مشکلات کشاورزی در بخش آب جدی است گفت: بررسی‌ها نشان می‌دهد که همه حوضه‌های آبی خوزستان دچار کم آبی هستند که در نهایت منجر به افزایش هدایت الکتریکی آب (EC) خواهد شد.محمد الباجی بیان‌داشت: برهمین اساس لازم است که سازمان آب و برق خوزستان نسبت به اصلاح تعرفه آب بهای تعیین شده ویژه سال جاری اقدام کند.پیشنهاد می‌شود تا هزینه حقابه شبکه‌های آبیاری کشاورزی بر اساس نوع این شبکه‌ها که به سه دسته سنتی، مدرن و نیمه مدرن تقسیم می‌شوند، مورد برآورد و محاسبه قرار دهد. در کشورهای پیشرفته، هزینه آب‌بهای کشاورزی بر اساس کیفیت تولید محصول به دست آمده از مزارع محاسبه می‌شود؛ علاوه بر این به نظر می‌رسد که باید هزینه آب‌بهای کشاورزان پایین دست نسبت به بالا دست متفاوت باشد. معمولا آب مورد نیاز کشاورزی در پایین دست با مشکلات و موانع بیشتری همراه خواهد بود و اضافه بر آن، موضوع EC حقابه کشاورزی را نیز با چالش جدی روبه‌رو کرده است.
صدور مجوز آب برای پایین دست
یک کارشناس امور زراعی استان خوزستان با اشاره به اینکه همواره بحث خرما و هزینه‌های ناشی از تولید برای کشاورزان خوزستان با پیچیدگی‌های بسیار زیادی همراه است گفت: این درحالی است باید وزارت نیرو در خصوص اینکه چرا در طرح ۵۵۰ هزار هکتاری هیچگونه حقابه‌ای را برای باغات درنظر نگرفته نیز پاسخگو باشد. علاوه بر این نیز لازم است در راستای تامین بخشی از حقابه مورد نیاز نخیلات استان، مجوز حقابه به پایین دست اختصاص یابد تا از این طریق امکان برداشت آب از بالادست امکان‌پذیر نباشد.وی با بیان اینکه صدور مجوز حقابه سالانه ۲۰۰ هکتار از باغات در جنوب خوزستان ضروری است گفت: به‌دلیل نبود این مجوز، در حال حاضر نخیلات استان دچار آسیب و کم آبی هستند.وی اقدام سازمان آب و برق خوزستان برای افزایش تعرفه آب‌بها را یک چالش جدی در بخش تولید محصول خرما دانست و گفت: افزایش هزینه‌های تولید برای کشاورز تبعات اقتصادی متعددی را در پی دارد که باید از آن جلوگیری کرد.