پس از اعلام رسمی تصمیم دولت آمریکا مبنی بر عدم تمدید معافیتهای ناظر بر معاملات نفتی با جمهوری اسلامی، سخنگوی وزارت امور خارجه این کشور، از تشدید تحریمها در عرصه فعالیتهای هستهای ایران خبر داد.شنبه چهاردهم اردیبهشت مورگن اورتاگز سخنگوی وزارت امور خارجه آمریکا اعلام کرد که از این پس هرگونه پشتیبانی کشورهای دیگر از افزایش ظرفیت تولید نیروگاه بوشهر و رآکتورهای موجود در این نیروگاه مشمول مجازات آمریکا خواهد شد. این مسأله دقیقا بر خلاف برجام است و مجوزی برای ایران به منظور کاهش تعهدات برجامی اش محسوب میشود.آنطور که آمریکاییها تصمیم گرفته اند، مطابق با این نوع تحریم ها، صدور اورانیوم تغلیظ شده با هدف مبادله با اورانیوم طبیعی نیز ممنوع خواهد بود. این در حالی است که در چارچوب توافق هستهای سال ۲۰۱۵ ایران از حق مبادله اورانیوم با کشورهای دیگر برخوردار شده بود. مبادلهای که به دلیل عدم اقبال سایر کشورهای طرف ایران در ۱+۵ عمدتا با روسیه صورت میگرفت.سخنگوی وزارت امور خارجه آمریکا در عین حال اعلام کرده است که ذخیره آبسنگین نیز مشمول تحریم میشود و ایران تنها میتواند به میزان محدودی آب سنگین ذخیره کند. صرفنظر از موارد یادشده که تحریمهای ناظر بر آنها از زمان اعلام آن اجرایی خواهند شد، دولت آمریکا برای برخی دیگر از فعالیتهای هستهای ایران مهلتی سه ماهه تعیین کرده است. این مهلت شامل برخی از پروژههای مربوط به فعالیت هستهای در سه نیروگاه بوشهر، اراک و فردو میشود. این پروژهها به روسیه و همچنین به کشورهای اروپایی امکان میدهد که در چارچوب همکاری با جمهوری اسلامی عملا فعالیتهای صلحآمیز هستهای ایران را تضمین کنند.خروج آمریکا از توافق هستهای کشورهای پنج به اضافه یک با ایران عملا باعث شده است که دولت این کشور خود را به رعایت الزامهای پیشبینی شده و از جمله فراهم ساختن امکان فعالیت صلحآمیز هستهای ایران متعهد نبیند که دقیقا اقدامی خلاف برجام به عنوان یک تعهد و قرارداد بینالمللی که هفت کشور زیر آن را امضا کردهاند، محسوب میشود.روز چهارشنبه هفته جاری برنامههای مرحلهای ایران برای انجام اقدامات متقابل در برابر خروج آمریکا از برجام اعلام خواهد شد. برنامههای پیشبینی شده در چارچوب بندهای ۲۶ و ۳۶ برجام بوده و فعلاً موضوع خروج از برجام مطرح نیست.کاهش جزئی و کلی برخی تعهدات ایران و آغاز بخشی از فعالیتهای هستهای که انجام آن در چارچوب برجام متوقف شده بود، اولین گام ایران در واکنش به خروج آمریکا از برجام و همچنین بدعهدی کشورهای اروپایی در اجرای تعهداتشان است.
راه برای دیپلماسی باز است و اقدامات مرحلهای ایران فرصت مجددی است به دیپلماسی و طرفهای مقابل که مسیر اشتباه یکجانبه گرایی را تصحیح کنند و به نقطه گذشته و عمل به تمام مفاد برجام برگردند.همچنین مقامات اتحادیه اروپا که در یک سال گذشته تنها به ارائه وعدههای اجرا نشده اکتفا کردهاند به صورت غیررسمی در جریان این تصمیم قرار گرفتهاند.
به احتمال فراوان ایران چهارشنبه همزمان با سالروز خروج از آمریکا از برجام و به دنبال مشکلاتی که آمریکاییها بر سر راه صنعت هستهای به ویژه تلاش جهت تحریم کالاها و مواردی که به صنعت هستهای کشور وابسته است، ایجاد کرده اند و همچنین سکوت اروپاییها در قبال این اقدامات که ناقض صریح برجام است، برخی محدودیتها را به منظور کاهش تعهدات هستهای خودش برخواهد داشت.جمهوری اسلامی ایران مطابق با بندهای ۲۶، ۳۶ و ۳۷ برجام به سراغ کاهش تعهدات هستهای خود که پس از امضای برجام به آن متعهد شده بود خواهد رفت. گفته میشود که اقدامات احتمالی ایران که روز چهارشنبه رسما اعلام خواهد شد، بدین شرح است: ۱- آغاز غنیسازی ۳.۶۷ درصد در فردو، ۲- نصب سانتریفیوژهای IR۲M و IR۴ در نطنز، ۳- تولید و انبار آب سنگین بیش از ۱۳۰ تن، ۴- فک پلمب از قرصهای سوخت راکتور قبلی اراک و ۵- توقف اجرای پروتکل الحاقی.