۱۳ سال پیش قرار بود شرکت دوده صنعتی اهواز یا همان کربن بلک معروف از اهواز برود اما پس از گذشت این همه سال آب از آب تکان نخورده و غول سیاه که حالا در آستانه پنجاه سالگی است در منتهی الیه شرقی اهواز جا خوش کرده.
داستان جابهجایی غول سیاه اهواز را دیگر همه هم میدانند. شرکت دوده صنعتی اهواز که قدیمیها آن را کربن بلک میگفتند. شرکتی که سال ۵۱ در اهواز احداث شد. در منتهی الیه شرقی اهواز. آن زمان نه اهواز آنقدر گسترده شده بود نه آن قدر جمعیت داشت. نه قانون هوای پاک وجود داشت. روح کسی هم خبر نداشت که چند سال بعد اهواز آنقدر قد میکشد که کربن بلک میافتد وسط شهر. اما این اتفاق افتاد. چه بخواهیم. چه نخواهیم. ابر و باد و مه و خورشید و فلک دست به دست هم دادند تا اهواز مرکز استان شود و سیل جمعیت به آن سرازیر. تمرکز امکانات خوزستانیها را پای خیلیها را برای زندگی و کار به اهواز باز کرد و این طور شد که غول سیاه تا چشم باز کرد دور تا دورش را خانههای ریز و درشت محاصره کرده بودند. حالا دو راه بیشتر نداشت. یا بسوزد و بسازد. یا دمش را روی کولش بگذارد و برود. هر بار غول سیاه نفس میکشید آسمان به سرفه میافتاد و چشمانش سیاهی میرفت. زنگار سیاه هم قلب و ریه آدمها را میگرفت. حالا دیگر وقت رفتن است و غول باید از این شهر برود تا شاید مردمان شهر نفسی چاق کنند. به گفته مسئولان محیط زیست خوزستان در کنار فلرهای نفتی، آتش زدن مزارع نیشکر و سایر صنایع آلاینده، کربن بلک یکی از عوامل آلایندگی و آلودگی اهواز است. مدتهاست که کربن بلک به سبب آلایندگی و آلودگی هوا و محیط زیست باید از اهواز خارج شود اما این موضوع طی چند سال گذشته معطل اما و اگرهاست. در حقیقت خروج کربن بلک از اهواز شبیه به یک معما و کلاف سردرگم شده و افکار عمومیهم میپرسند غول سیاه کی از اهواز میرود؟
ساکنان شرق اهواز که کربن بلک جفت گوششان است بیش از سایر اهوازیها آلایندگی کربن بلک را با گوشت و پوست و خون خود درک و با آن زندگی کرده و نفس میکشند. مردم کوی پلیس، مستغلات، باهنر، رسالت، نبوت، سپیدار، صددستگاه، فولادشهر و ترابری که در جوار شرکت کربن زندگی میکنند، سهمشان از فرآیند تولید در این کارخانه، ذرات آلاینده ۱۰ میکرونی است که به حلق و ریههاشان هجوم میآورد و در و دیوار کاشانهشان را انباشته از غبار میسازد. به تازگی نیز اداره کل محیط زیست خوزستان حجت را بر کربن بلک تمام کرده و گفته که باید از اهواز برود. فرهاد قلی نژاد معاون محیط زیست انسانی محیط زیست خوزستان به کارون میگوید: «محدوده شهرها بزرگ تر شده و مناطق مسکونی در جوار صنایع قرار گرفته اند و این همجواری مشکلات زیادی برای سلامتی شهروندان ایجاد کرده و میکند. درخوزستان فهرست صنایع مشخص شده و اکنون مهمترین شرکتهای صنعتی مستقر در اهواز که باید جابهجا شوند، شرکت کربن بلک و در مرحله بعد شرکت نورد هستند. شورای حقوق عامه خوزستان بر جابهجایی این شرکت تاکید دارد اولویت نخست، انتقال شرکت کربن بلک به خارج از اهواز است و طبق قرار باید تا پایان این ماه جابهجا شود و در صورت عدم جابهجایی، پیگیری حقوقی و قضایی انجام میشود.» سرپرست اداره کل محیط زیست خوزستان هم در این زمینه میگوید «انتقال کارخانه کربن اهواز به خارج از محدوده شهر مصوب و تا پایان این ماه مهلت داده شده که آن نیز رو به اتمام است و اگر در این زمینه اقدام نشود با توجه به تاکید شورای حفظ حقوق عامه، قطعا نسبت به پیگیری قضایی و حقوقی برای اعمال الزامات حقوقی و قانونی که پیشبینی شده اقدام میکنیم. مکانهایی برای جابجایی شرکت کربن مطرح شده است که هنوز هیچ کدام از این نقاط قطعی نشده است.
علاوه بر این، دادستانی، بازرسی کل استان و مدیریت بحران استانداری خوزستان درحال پیگیری این موضوع برای جابجایی شرکت کربن بلک که تولیدکننده دوده صنعتی در اهواز است، هستند. اداره کل حفاظت محیط زیست خوزستان در کنار تلاشهای معاونت عمرانی استانداری خوزستان، کار نظارت، پایشهای دوره ای، صدور اخطاریه و قراردادن نام شرکت کربن ایران در فهرست آلایندهها را در دستور کار دارد. در سالهای قبل این شرکت باید به شرکت صنعتی شماره ۲ منتقل میشد، اما مخالفتهایی با این موضوع شد که با پیگیریهای مجدد، زمینی به مساحت ۱۵ هکتار در شهرک صنعتی شماره ۵ اهواز اختصاص میشود، ولی با شرکت شهرکهای صنعتی به نقطه مشترک برای تحویل زمین نرسیده است. پیگیر رفع اختلافها برای انتقال شرکت کربن بلک به شهرک صنعتی شماره ۵ هستیم، البته با پایشها و نظارتهای کارشناسان محیط زیست، این شرکت فیلترهای خروجی و سیستمهای خروجی فاضلاب را بروزرسانی کرده است. همه تلاش خود را برای خروج شرکت کربن ایران از محدوده شهری و ادامه فعالیت در خارج از شهر و محل زندگی به کار گرفتهایم. تلاش داریم شرکت را براساس توان مالی برای توجیه به استفاده از تجهیزات و کاهش آلایندگی بهروز کنیم.» به هر حال ۱۰ روز تا پایان ضرب الاجل محیط زیست خوزستان به کربن بلک اهواز مانده و تا آن زمان این شرکت باید به خارج اهواز منتقل شود. هرچند به نظر میرسد مهلت داده شده تمدید میشود و انتقال کربن بلک از اهواز به این سادگیها نباشد با این که خروج آن از مدتها قبل تصویب شده اما با طرح توسعه اخیر شرکت کربن بلک و اختلافاتی که در زمینه انتقال آن از اهواز به شهرک صنعتی شماره پنج با شرکت شهرکهای صنعتی خوزستان به وجود آمده باید دید آیا خروج کربن بلک رنگ واقعیت به خود میگیرد یا در همچنان روی همان پاشنه میچرخد.