مجموعه‌ای باستانی شامل حصارها، کاخ‌ها،‌ بخش‌های خدماتی و مسکونی، نظام‌های مختلف آبرسانی که «داریوش اول» سومین شاه هخامنشی آن را بنیان گذاشت ودر دوره‌ جانشینان او یعنی فرزندش «خشایارشا» و نوه‌اش «اردشیر اول» ادامه پیدا کرد. هر چند این عملیات ساختمانی در تخت جمشید تا پایان دوره هخامنشی هم به پایان نرسید، به همین دلیل هنوز هم در تخت جمشید بقایای بناهای نیمه کاره به چشم می‌خورد. با این حساب، می‌توان عمر تخت‌جمشید را تا دو هزار و ۴۲۳ سال هم تخمین زد، نخستین کاوش‌های علمی در تخت جمشید را ارنست امیل هرتسفلد آلمانی که توسط موسسه خاورشناسی دانشگاه شیکاگو به یاران فرستاده شده بود، در ۱۹۳۱ زیر نظر رضاشاه  انجام داد. او معتقد بود که علت ساخت تخت‌جمشید نیاز به جوی شاهانه و باشکوه و نمادی برای امپراتوری پارس و مکانی برای جشن گرفتن وقایع خاص به خصوص نوروز بوده‌است. تخت‌جمشید در سال ۱۹۷۹ از سوی یونسکو به عنوان یکی از ده اثر برجسته میراث فرهنگی بشری به ثبت رسید اما این روزها بی‌توجهی به کتیبه‌ها و سنگ‌ها و آن‌چه که امروز تخت‌جمشید، را تخت‌جمشید کرده و آسیب‌هایی که به مروربه سنگ‌های قرار گرفته در این فضای تاریخی وارد می‌شود، هشدارها را برای این شهر تاریخی فرا می‌خواند.