سال گذشته رکوردهای جدیدی در افزایش قیمت و گرانی ارزاق عمومی به ثبت رسید. کاهش ارزش ریال در مقابل دلار یکی از مهم‌ترین عوامل این افزایش قیمت‌ها بود. اگرچه نمی‌توان از عوامل مهم‌تر ولی پنهان در اقتصاد همانند افزایش چندین برابری نقدینگی، رشد انتظارات تورمی، افزایش صادرات و عدم توازن بین سهم بازارهای داخلی، عدم تناسب بین واردات و تقاضا و درنهایت قاچاق کالای ارزان‌قیمت داخلی به دلیل سودآوری نجومی درآمدهای ارزی چشم‌پوشی کرد.
در بین کالاهایی که عنوان ارزاق عمومی بر آنها ثبت شده است، گوشت شاید بیشترین سهم را در گرانی سبد تغذیه خانوار به خود اختصاص داده باشد. بررسی مرکز آمار ایران نشان می‌دهد طی ۱۲ ماهه سال ۹۷ بیشترین رشد قیمت مربوط به گوشت گوسفند و گاو بوده است.
اعلام تورم در اولین ماه سال جاری نشان از ادامه روند رو به رشد آن داشت؛ به طوری که در ۱۲ ماهه به ۳۰. ۶ دهم درصد رسیده بود که در مقایسه با اسفند ماه ۳. ۷ درصد افزایش یافته بود. همچنین در مقایسه با فروردین سال گذشته (تورم نقطه به نقطه) ۵۱. ۴ درصد رشد داشت که نشان داد خانوارهای ایرانی تا این رقم بیشتر از سال ۱۳۹۷ برای خرید مجموعه کالا و خدمات یکسان هزینه کرده‌اند.
اما جزئیات تغییرات تورم در بین ۱۲ گروه کالا و خدمات از این حکایت دارد که شاخص در گروه خوراکی‌ها و آشامیدنی‌ها ۸۴. ۴ درصد نسبت به فروردین سال گذشته افزایش دارد که برای ۱۲ ماه منتهی فروردین به ۴۳. ۵ درصد می‌رسد.
در بین خوراکی‌ها گروه گوشت قرمز و سفید با ۱۱۶ درصد و گروه گوشت قرمز و ماکیان با ۱۱۷ درصد و همچنین سبزیجات با ۱۵۷ درصد بالاترین تورم را در فروردین امسال نسبت به سال گذشته به خود اختصاص داده‌اند.
دخانیات نیز با ۱۲۳ درصد جزو گروه‌های کالایی است که در رده بالای تورم قرار دارد. در سایر بخش‌ها نیز مردم برای مسکن ۲۴. ۸ و اجاره ۲۸. ۷ در ماه ابتدایی امسال بیش از ماه مشابه سال قبل هزینه کرده‌اند. اما در بخش خدمات حمل و نقل با ۵۲. ۵، مبلمان و لوازم خانگی با ۸۰. ۱ و همچنین تفریح و سرگرمی با ۷۲ درصد جزو گروه‌هایی هستند که تورم بالایی داشته‌اند.
* تورم، گرانی را نشان نمی‌دهد
رئیس مرکز آمار معتقد است: آمار تورم نشان دهنده تغییرات قیمت مجموعه‌ای از کالاها بطور میانگین است و میزان گرانی کالا را نشان نمی‌دهد.
امیدعلی پارسا با بیان اینکه علت استفاده از ۲ عدد برای اعلام تورم، محاسبه بر مبنای دو فاصله زمانی است، اظهار داشت: تغییر شاخص کل فروردین امسال نسبت به فروردین سال قبل ٥١,٤ درصد است و معنی آن این است که خانوارها ٥١,٤ درصد بیشتر از فروردین پارسال برای خرید یک مجموعه کالا و خدمات یکسان پرداخت کرده اند، اما نرخ تورم در ۱۲ ماه اخیر حدود ۳۱ درصد است که البته رقم بالایی است. پارسا افزود: این اعداد میانگین است، درست مثل دانش آموزی که ممکن است نمره تک داشته باشد، اما در درس‌های دیگر نمره بهتری گرفته باشد.
رئیس مرکز آمار با اشاره به ارقام اعلام شده برای برخی از کالاها اظهار داشت: ما در کنار افزایش ۴۵۰ درصد برای پیاز و افزایش ۲۲۰ درصد برای رب کاهش ۳۰ درصد برای لیمو‌ترش داشتیم و مجموع و میانگین این اعداد و ارقام مشابه آنها باید در آمار ما محاسبه شود. پارسا گفت: اگر هموطنانمان اعداد و ارقام مربوط به زندگی روزانه خود را نیز به همین روش جمع و تفریق کنند، به آمار ما می‌رسند. به عنوان رئیس مرکز آمار باید به مردم و محققان این اعتماد را بدهیم که این ارقام صحیح است.
رئیس مرکز آمار در عین حال افزود: البته ما نمی‌توانیم ادعا کنیم که این رقم در همه نقاط کشور یکسان است، چرا که ما به همه فروشگاه‌ها یا مناطق مراجعه نکرده ایم، بلکه بر اساس معیارها و روش‌های علم آمار عمل کرده‌ایم و میانگین‌ها را محاسبه و ارائه کرده ایم. پارسا گفت: همان آمار مربوط به گرانی هم در مرکز آمار تهیه و ارائه می‌شود و اگر کسی بخواهد می‌تواند حتی میزان افزایش قیمت نوشیدنی به خصوصی را دریافت کند.
وی با ارائه جداولی از ارقام مربوط به مواد غذایی تصریح کرد: ما ابایی از اینکه افزایش قیمت مثلا ۴۵۰ درصدی یک کالا را اعلام کنیم نداریم. پارسا با اشاره به اینکه رقم مربوط به افزایش اجاره خانه به طور متوسط ۲۵ درصد است، افزود: این رقم در نقاط مختلف کشور و حتی مناطق مختلف تهران متفاوت است و رقم اعلام شده، آمار میانگین است.
جدیدترین پیش‌بینی از بازار اجاره بهای مسکن؛
افزایش ۱۰۰ درصدی قیمت مسکن در سال ۹۷
رشد ۱۰۰ درصدی قیمت مسکن در یک سال این تصور غلط را در بازار مسکن ایجاد کرد که رشد اجاره بها در سال ۹۸ بیش از حد خواهد بود اما املاکی‌ها معتقدند که رشد اجاره بها امسال حداکثر ۲۰ درصد است و نباید اجاره بها به رشد قیمت مسکن گره بخورد.
نرخ اجاره بها همواره تابع قیمت مسکن است. این اصطلاحی در بازار مسکن است که همواره مشاوران املاک به آن اشاره می‌کنند و این روزها و قبل از آغاز فصل نقل و انتقالات که بحث قیمت مسکن و اجاره بها به موضوعی داغ در بازار مسکن تبدیل شده است، انتظار می‌رود این جمله بیشتر از قبل به گوش مستاجرانی که به دنبال تمدید قرارداد یا بستن قرارداد جدید اجاره هستند بخورد.
اغلب کارشناسان و فعالان بازار بر این باور هستند که افزایش قیمت مسکن به تغییرات متعدد در بازار واحدهای استیجاری منجر می‌شود و حال که قیمت مسکن در یک سال گذشته یک رشد ۱۰۰ درصدی را شاهد بوده است، پس رشد نرخ اجاره به میزانی بی‌سابقه در سال ۹۸ بدل خواهد شد.
حال اگر بخواهیم با توجه به رشد جهشی قیمت مسکن در دو سال گذشته نرخ اجاره بها را در نظر بگیریم باید اذعان کرد که قاعدتا باید نرخ اجاره بها به تبعیت از قیمت مسکن افزایش قابل ملاحظه‌ای یابد اما اکثر مشاوران املاک بر این باور هستند که امسال یک تفاوت ویژه با سال‌های گذشته خواهیم داشت.
رئیس اتحادیه مشاوران املاک در گفت و گو با فارس با اشاره به اینکه اعلام رکوردزنی اجاره‌بها در تهران از اساس غلط است، گفت: رشد اجاره‌بها از جنوبی‌ترین تا شمالی‌ترین نقطه تهران ۱۰ تا ۲۰ درصد بوده است و تصور بنده این است که انتشار این گونه اخبار کمکی به مستأجران و کنترل اجاره‌بها نخواهد کرد و قطعاً این اخبار تشنج در بازار اجاره‌بهای مسکن را بیشتر می‌کند.
مصطفی قلی خسروی می‌گوید: قطعاً اعلام افزایش و جهش نرخ اجاره بها بهانه‌ای به مالکان خواهد داد تا اجاره‌بها را بیشتر افزایش دهند؛ هر چند قبول داریم که قیمت مسکن در یک سال گذشته بیش از ۱۰۰درصد رشد کرده است، اما این دلیل نمی‌شود که اجاره‌بها نیز در همین حد باید افزایش یابد.
وی معتقد است: نرخ اجاره بها تابع قیمت مسکن بوده و هست بنابراین این موضوع در تمام دنیا حاکم بوده است.
وی می‌افزاید: اما اینکه رشد اجاره بها باید همواره متناسب با رشد قیمت مسکن باشد اینطور نیست؛ بنابراین بهتر است با توجه به وضعیت اقتصادی مردم نرخ اجاره بها در سال ۹۸ بیش از ۱۰ درصد افزایش نیابد؛ اما پیش بینی‌ها حاکی از این است که رشد نرخ اجاره بها در سال ۹۸ نسبت به سال گذشته حداکثر ۲۵ درصد و در نهایت ۳۰ درصد خواهد بود.
اکثر مالکان نگران از ناتوانی پرداخت اجاره بها از سوی مستاجران هستند و قصد ندارند رشد قیمت مسکن را به رشد نرخ اجاره بها گره بزنند و تلاش می‌کنند در نهایت تا ۲۰ درصد نرخ اجاره بها را نسبت به سال گذشته بالا ببرند.
چه‌کسی سود میبرد و چه‌کسی ضرر می‌کند؟
بازتاب عدم تمدید معافیت نفتی ایران
رسانه‌ها و مطبوعات آمريكایی و بین‌المللی در سطح گسترده نسبت به عدم تمدید معافیت خرید نفت از ایران از سوی دولت آمريكا واکنش نشان داده‌اند. اکثر این رسانه‌ها در یک نقطه با یکدیگر اشتراک نظر داشته‌اند: آمريكا به اهداف مدنظر خود علیه ایران از طریق فشار حداکثری دست نخواهد یافت.
روزنامه نیویورک تایمز با اشاره به اینکه تصمیم آمريكا برای متوقف کردن خرید نفت از سوی مشتری‌های بزرگ نفتی ایران از آن کشور تغییر قابل ملاحظه‌ای در وضعیت اقتصادی ایران ایجاد خواهد کرد، می‌نویسد: یک میلیون بشکه نفت صادراتی در روز ایران کاهش خواهد یافت. تنها نیمی از این میزان به چین صادر می‌شود. همچنین، دولت آمريكا با عدم تمدید معافیت خرید نفت از ایران بر هند، ژاپن، کره جنوبی و‌ترکیه دیگر خریداران بزرگ نفت ایران نیز فشار آورده است. این کشورها همگی با آمريكا تجارت گسترده‌ای دارند. همه این کشورها در حوزه‌های امنیتی و دیپلماتیک با آمريكا همکاری دارند که ایران در هیچ یک از آنها نقشی ندارد و دخیل نیست. با خروج آمريكا از برجام، دولت‌ترامپ تلاش کرده هر کاری را انجام هد تا دولت ایران را فلج کرده و قدرت آن کشور را تضعیف کند. اکنون وضعیت اقتصادی ایران به دلیل تحریم در شرایط مناسبی قرار ندارد و کمبود در حوزه درمان و بهداشت و وسایل پزشکی احساس می‌شود.
اکنون آمريكا در حالی معافیت خرید نفت از ایران را برای چین نیز تمدید نمی‌کند که نیاز به گسترش همکاری‌ها برای دستیابی به توافق تجاری با چین دارد. آمريكا همچنین برای کنترل توسعه تسلیحات هسته‌ای کره‌شمالی به کمک چین نیاز دارد. دولت چین بلافاصله علیه تصمیم‌ترامپ موضع اتخاذ کرده است؛ اگرچه تحلیلگران می‌گویند که پکن و واشنگتن هر دو مراقب هستند که به مذاکرات تجاری‌شان لطمه‌ای وارد نشود. وزارت امور خارجه چین اعلام کرده که چین به طور مداوم مخالفت خود با تحریم یکجانبه آمريكا را اعلام کرده و دولت چین متعهد به حمایت از حقوق قانونی و منافع شرکت‌های چینی است.
علیرغم هشدارهای ماه‌های گذشته آمريكا درباره لزوم کاهش خرید نفت از ایران، چین بزرگترین خریدار نفت ایران باقی مانده و در سال جاری خرید خود از ایران را افزایش داده است. این در حالیست که‌تراکپ گفته هدف‌اش به صفر رساندن صادرات نفت ایران است. پمپئو اما گفته است که دولت آمريكا در بحث دائمی با متحدان و شرکای خود برای یافتن منابع جایگزین نفت از جمله از طریق امارات و عربستان بوده است تا از آسیب به اقتصاد جهانی و قیمت جهانی نفت جلوگیری کند.
این روزنامه در ادامه می‌نویسد: آمريكا در حالی به عربستان فشار می‌آورد تا تولید نفت خود را افزایش دهد که در درون آمريكا فضا درباره رویکرد نسبت به ریاض قطبی شده است. اقدامات عربستان در جنگ علیه یمن و قتل جمال خاشقجی روزنامه‌نگار سعودی در کنسولگری عربستان در استانبول انتقادات زیادی را متوجه عربستان ساخته است. عربستان دشمن ایران است و در سال‌های اخیر برای افزایش صادرات نفت با روسیه همکاری‌هایی را داشته است. روسیه باید برای جلوگیری از تنش در بازارهای نفتی تولید و صادرات خود را افزایش دهد. این روزنامه با اشاره پیچیدگی وضعیت ایران برای چین، می‌نویسد قرار است به زودی دیدارهایی میان مقام‌های چینی و آمريكایی برای دستیابی به توافق تجاری برگزار شود. در این میان اگر چین به دنبال راه‌هایی برای نقض تحریم آمريكا علیه صنعت نفت ایران باشد به احتمال زیاد دولت آمريكا مجازات‌های تحریمی را علیه نهادهای مالی چینی وضع خواهد کرد. از دید این روزنامه آمريكایی چین به دنبال آن است تا مشابه اروپایی‌ها سازوکار تازه‌ای را برای معامله با ایران ایجاد کند. در نتیجه، تحریم ایران چالشی بزرگ برای روابط آمريكا و چین خواهد بود. اگر واردات نفت چین از ایران به سرعت کاهش نیابد تحریم‌های آمريكا علیه بانک مرکزی چین نیز اعمال خواهد شد. این روزنامه اشاره می‌کند که در ماه ژانویه بود که کانادا یکی از مقام‌های ارشد حوزه فناوری چین را به درخواست وزارت دادگستری آمريكا بازداشت کرد چرا که آمريكا معتقد است شرکت چینی هواوی تحریم‌های آمريكا علیه ایران را نقض کرده و بانک‌های آمريكایی را فریب داده است.
کارشناسان چه می‌گویند؟
روزنامه گاردین نیز درباره تصمیم اخیر پمپئو وزیر خارجه آمريكا درباره عدم تمدید معافیت خرید نفت از ایران به سراغ چندین کارشناس رفته و نظر آنان را درباره پیامدهای چنین تصمیمی جویا شده است. سوزان دی ماجیو کارشناس ارشد در بنیاد کارنگی می‌گوید: زمانی که‌ترامپ از توافق هسته‌ای با ایران خارج شد آمريكا را در مسیر انزوا قرار داد و گزینه‌های آمريكا را کاهش داد. یک سال بعد، هیچ پیشرفتی حاصل نشده است. منتقدان دولت‌ترامپ می‌گویند انگیزه واقعی تحریم‌ها و فشار او علیه تهران این است که سعی کند ایران را وادار به خروج از برجام کند و در آن زمان به انزوای آمريكا در این مورد پایان دهد و اروپایی‌ها را که اکنون از برجام حمایت می‌کنند در آن برهه زمانی خاص با خود علیه ایران همراه سازد. دی ماجیو در این‌باره می‌گوید: این به وضوح یکی از اهداف دولت آمريكا است. اما ایرانی‌ها به‌اندازه کافی باهوش هستند که بدانند چگونه بازی کنند. آنان می‌دانند که خروج از برجام اکنون به نفع ایران نخواهد بود. گاردین در بخش پایانی گزارش خود می‌نویسد: مشخص نیست که آیا آمريكا قادر خواهد بود تا مشتریان نفت ایران را متقاعد به عدم خرید نفت از ایران کند یا خیر. تحلیلگران می‌گویند که انتظار دارند هند پس از انتخابات از تصمیم آمريكا پیروی کند. دولت‌های چین و‌ترکیه هر دو از تصمیم آمريكا ابراز ناخرسندی کرده‌اند. هر دو کشور درگیر روابط پیچیده‌ای با آمريكا هستند و در این‌باره موضوع خرید نفت از ایران می‌تواند عرصه‌ای برای چانه‌زنی آنان با آمريكایی‌ها باشد. جارت بلانک هماهنگ کننده سابق وزارت خرجه آمريكا در امور مرتبط با اجرای برجام می‌گوید: چین ظرفیت آن را دارد که اگر بخواهد تحریم‌های آمريكا را نادیده گیرد. چین اگر بخواهد به خرید نفت از ایران ادامه دهد راه‌هایی را خواهد داشت؛ البته اگر تحریم آمريكا عیله شرکت‌های چینی برایش اهمیتی نداشته باشد.