ارز ۴۲۰۰ شاید بدترین کار دولت روحانی بود چون معلوم نبود عدد از کجا زاییده شد اما حالا همه مردم و مقامات پراسترس، نگران حذف آن هستند. همه اینها از جایی شروع شد که منتقدین دولت روحانی گفتند تحریم بیست درصد روی معیشت مردم تاثیر دارد و بقیه موارد ضعف مدیریت روحانی است و اقتصاددانهای بیرون هم گفتند ارز را تک نرخی کنید لنگرگاهش مشخص میشود. وقتی نرخ ارز به دوازده تومان رسید بسیاری از اقتصاددانهای بازار آزاد گفتند دیگر ارز خیلی رشد نمیکند و تحریمها دیگر هرکاری باید انجام میداد انجام داده است، در برابر برخی اقتصاددانهای نهادگرا میگفتند دولت دستوری دارد ارز را بالا میبرد و دلار تا پایان ۹۹ به چهل هزار تومان میرسد. بعدها با تغییر سخن گفتند اصلا قیمت واقعی ارز زیر ده تومان است.
اما زمان نشان داد هیچ کدام از این سخنان کارساز نیست و تورم انتظاری روز به روز کار خویش را پرقدرت تر از گذشته پیش برد؛ تورم انتظاری ای که نشات گرفته از خروج ترامپ از برجام و تحریمهای کمرشکن بود. اقتصاددانان یا اقتصاد خواندههای ناآشنا با روحیات مردم ایران دچار اشتباه جدی در تشخیص شدند. آنها که گفتند دولت دستوری دلار را بالا برد به چرایی آن، که تحریم پرقدرت فروش نفت ایران بود دقت نکردند وقتی که دیگر دلاری وارد ایران نمیشود و تقاضا بالا و عرضه کم است افزایش قیمت طبیعی بود. در برابر اقتصاد دانان بازار آزاد هم نقش تحریمها را در ابتدا کم در نظرگرفتند و تنها به مباحث تئوریک برای عبور از بحران پرداختند. به عبارتی دیگر درد اصلی که باعث شد ماشین چاپ پول دولت، در دولت روحانی بتازد و به قول عبدالناصر همتی در دولت رییسی رکورد بزند، کسری بودجه بود و این کسری از عدم فروش نفت حاصل شد و این عدم فروش پرقدرت نفت ناشی از خروج ترامپ از برجام بود.
این روزها هم دولت رییسی از جراحی اقتصادی میگوید اما هیچ فردی فریاد بلند نمیکند که جراحی اقتصادی زمانی جواب خواهد داد که پزشک و دستیارانش و تیم بیهوشی و امکانات بیمارستان در سطح نسبتا خوبی قرار داشته باشد. جراحی اقتصادی که با برداشتن ارز ۴۲۰۰ حاصل میشود حتی حامیان اقتصاد بازار آزاد را نیز نگران کرده است چرا که پزشک این جراحی اقتصادی کم تجربه است. وزیر اقتصاد به عنوان دستیار جراح کم تجربه است. وزیر کار به عنوان پشتیبان جراحی، ساده انگار است و از همه مهم تر تامین کننده پول جراحی یعنی رییس بانک مرکزی گویی اصلا در اتاق عمل حاضر نیست؛ بنابراین نتیجه چنین جراحی احتمال مرگ بیمارش بیش از زنده ماندنش است.
حالا اگر نگاهی دوباره به سخن ابتدایی مطلب بیندازیم تامین کننده آرامش اتاق عمل و بیمارستان اصلا هنوز فراهم نشده است و این یک نکته مغفول بزرگ است.به این معنی که بدون توافق هسته ای، تورم انتظاری بالا خواهد رفت و استرس کارکنان بسیار است و پرداخت پول جراحی پیش از عمل، اصلا ممکن نخواهد بود. سفر امیر قطر پس از سفر نخست وزیر ژاپن در زمان ترامپ به ایران مهم ترین و تاثیرگذارترین سفر یک مقام خارجی در یکی از بحرانی ترین دورانهای تاریخ سیاسی پنجاه ساله ایران بود، اما اگر برجام به سرانجام نرسد و فرو بپاشد در آن زمان فروپاشی در اتاق عملِ جراحی اقتصادی، دور از انتظار نخواهد بود!