به نوشته روزنامه نیویورکتایمز؛ تنشها بین ایالات متحده و ایران رو به افزایش است، به طوری که اخیرا ایران، در واکنش به تصمیمات اخیر دولت ترامپ اعلام کرده است که بخشی از توافق هستهای را نقض میکند.
دیپلماتهای اروپایی در تماس با مقامهای ارشد تهران میگویند: ایران به احتمال زیاد فعالیت سانتریفیوژهای با کارایی بالا برای تولید سوخت هستهای را از سر میگیرد و در ادامه بازرسیهای هستهای را محدود میکند. این در حالی است که ترامپ به طور پیوسته تحریمها را افزایش میدهد.در عین حال، سه مقام آمریکایی به اطلاعات جدیدی اشاره کردهاند که ایران و یا نیروهای تحت حمایت آن در حال آماده شدن برای حمله به نیروهای آمریکایی در عراق و سوریه هستند این در حالی است که روز گذشته آمریکا از ارسال ناو جنگی به منطقه خاورمیانه خبر داد.مایک پمپئو وزیر امور خارجه آمریکا هم در این باره مدعی شد: آنچه ما برای آن تلاش میکنیم این است که ایران به عنوان یک کشور عادی رفتار کند.
این عوامل در کنار هم باعث شده است که روابط میان ترامپ و ایران در بحرانیترین شکل سالهای اخیر قرار گیرد این در حالی است که از سال ۲۰۱۳ اوباما تلاش زیادی برای نزدیک کردن دو کشور به هم صورت داده بود.دولت ترامپ همواره به دنبال انزوای دولت ایران است. یک سال پیش، ترامپ، ایالات متحده را از توافق هستهای خارج کرد و در ماه گذشته علاوه بر لغو معافیتهای نفتی خریداران نفت ایران و اعلام سپاه پاسداران به عنوان یک نهاد تروریستی، آتش التهاب میان ایران و آمریکا را برافروخت.
با گذشت یک سال از خروج یکجانبه آمریکا از توافق هستهای ۲۰۱۵، جمهوری اسلامی ایران به این جمعبندی رسیده است که برای اولین بار به تحریمهای آمریکا از طریق بازنگری در اجرای برخی تعهداتش در توافق هستهای پاسخ عملی بدهد. در آستانه اعلام این پاسخ، که چندی پیش به اطلاع اروپاییها رسیده است، آمریکا با هیاهوی بسیار تجهیزات نظامی جدیدی به خلیج فارس اعزام کرد تا محاسبات مقامات ایران را تغییر دهد.
روز دوشنبه تنشها میان ایران و آمریکا به سطح جدیدی رسید. دولت آمریکا با متهم ساختن ایران و گروههای نزدیک به آن به تهدید کردن نیروهای آمریکایی در منطقه، یک ناو هواپیمابر و تعدادی بمبافکن به خلیج فارس اعزام کرد. در همین روز، رسانههای دولتی ایران گزارش کردند که روز چهارشنبه آینده، این کشور در واکنش به خروج آمریکا از برنامه جامع اقدام مشترک (برجام)، بخشی از فعالیتهای هستهای، که در چارچوب برجام متوقف شده بود، را از سر خواهد گرفت. منابع ایرانی دقیقا مشخص نکردهاند که کدام فعالیتها از سر گرفته خواهد شد. اما دیپلماتهای اروپایی، که با مقامات بلندپایه تهران در تماس هستند، میگویند به احتمال زیاد، ایران پژوهش در زمینه سانتریفیوژهای پیشرفته را دوباره شروع و محدودیتهایی بر برخی بازرسیهای هستهای اعمال خواهد کرد.
در یک سال گذشته، آمریکا پس از خروج از برجام، تحریمهای گسترده و سنگینی علیه ایران اعمال کرده است که آخرین مورد آن لغو برخی معافیتهای هستهای و کل معافیتهای نفتی بود. فقط در ماه آوریل گذشته، آمریکا سه اقدام مهم کمسابقه یا بیسابقه علیه ایران انجام داد. ابتدا کل سپاه پاسداران انقلاب اسلامی را در فهرست سازمانهای تروریستی خارجی قرار داد، سپس کل معافیتهای فروش نفت ایران به هشت کشور را لغو کرد و در آخرین مورد، صادرات اورانیوم غنیشده مازاد ایران و توسعه بیشتر نیروگاه بوشهر را ممنوع کرد. در چنین شرایطی، طبیعی است که ایران به فکر پاسخ دادن به این اقدامات یکجانبه بیافتد. در ماههای اخیر، آژانسهای اطلاعاتی غربی، ضمن تایید پایبندی ایران به برجام، هشدار داده بودند که ایران ممکن است در اجرای برجام تجدید نظر کند. اما بازنگری در برجام، تنها گزینه ایران نیست. برخی مقامات ایران در هفتههای اخیر نشان دادهاند که بستن تنگه هرمز میتواند یکی از گزینههای اصلی ایران در پاسخ به آمریکا باشد. امری که اگر اتفاق بیافتد، یکی از مسیرهای اصلی تامین انرژی جهان را به خطر خواهد انداخت و قیمتهای نفت را به صورت نجومی بالا خواهد برد. دقیقا همان چیزی که دونالد ترامپ، رئیسجمهور آمریکا، از آن بیزار است.واکنشهای مقامات آمریکایی به تهدیدهای ایران برای بستن تنگه هرمز، نشان میدهد که آنها به شدت از امکان اجرایی شدن تهدید ایران نگران هستند. از میان سه حوزهای که ایران ممکن است در آنها به آمریکا پاسخ دهد - از سرگیری غنیسازی اورانیوم با درصد بالا، تقابل نظامی نیروهای نزدیک به ایران در کشورهای عربی با نیروهای آمریکایی و بستن تنگه هرمز-، احتمال مختل شدن عبور و مرور نفت در هرمز بیش از سایر حوزهها مقامات آمریکا را نگران میکند. احتمالا به همین دلیل است که آمریکا تصمیم گرفته است که یکی ابزارهای دیپلماتیک سنگین خود را به خلیج فارس اعزام کند تا گزینه مسدودسازی تنگه هرمز را خنثی کند.آمریکا حدود دو هفته پیش دقیقا از همین ناو هواپیمابر به عنوان یک ابزار دیپلماتیک یاد کرده بود. در آن زمان، لینکلن در دریای مدیترانه بود و پیامهایی به روسیه ارسال میکرد. جان هانتسمن، سفیر آمریکا در روسیه، در اقدامی نامتعارف، در حالی که روی ناو هواپیمابر لینکلن ایستاده بود، به سیانان گفت: «زمانی که شما ۲۰۰۰۰۰ هزار تُن از دیپلماسی دارید که در مدیترانه حرکت میکند -این (ناو هواپیمابر) چیزی است که من آن را دیپلماسی مینامم. این دیپلماسی عملیات متقدم است- نیازی به گفتن چیزهای دیگر نیست. شما با کمال اعتماد به نفس مینشینید و جهت پیدا کردن راهحلهایی برای مشکلاتی که برای سالهای زیاد بین ما تفرقه ایجاده کردهاند، تلاش میکنید.»
این اظهارات هانتسمن پیام واضحی به روسیه بود که در سوریه تجهیزات نظامی قابلتوجهی مستقر کرده است. حال، به نظر میرسد که آمریکا تصمیم گرفته از همین ابزار دیپلماتیک به ایران پیامهایی ارسال کند. پیامهایی که ضرورتا به جنگ ختم نمیشوند و هدف اصلی آنها ممکن است منصرف کردن ایران از مسدود کردن تنگه هرمز باشد. درست است که مقامات آمریکایی میگویند تهدیدات احتمالی گروههای شبه نظامی نزدیک به ایران باعث اعزام ناو هواپیمابر لینکلن شد، اما برخی منابع روایت دیگری را مطرح میکنند. طبق این روایت، محافل اطلاعاتی نزدیک به دولت ترامپ هنوز نمیدانند که ایران دقیقا چه پاسخی به آمریکا خواهد داد. فقط میداند که در اثر تشدید فشارها بر ایران، آستانه تحمل مقامات این کشور کمتر شده است.
دولت دونالد ترامپ، به طرز واضحی از سیاست رونالد ریگان، معروف به «صلح از طریق قدرت» استفاده میکند. سیاستی که بر مبنای آن آمریکا برای اجبار طرف مقابل به پذیرش خواستههای خود، تا سرحد تقابل نظامی پیش میرود، اما در نهایت از این قدرتنمایی برای اهرمسازی دیپلماتیک استفاده میکند. دقیقا همین استراتژی در برابر کره شمالی به کار گرفته شد. ترامپ حتی کره شمالی را به حمله هستهای و نابود کردن کل آن کشور تهدید کرد. اما طولی نکشید که ترامپ یکباره با تغییر رویکرد خود، «عاشق» کیم جونگ اون، رهبر کره شمالی، شد؛ لذا این احتمال مطرح است که آمریکا با اعزام ناو هواپیمابر به خلیج فارس، بیش از آنکه دنبال ورود به تقابل نظامی با ایران باشد، به دنبال معتبرسازی «گزینه نظامی» است.
فرمانده سپاه: دشمنان را تا قبرستان بدرقه میکنیم
فرمانده کل سپاه پاسداران در نامه ای خطاب به مجلس ضمن تقدیر از مواضع نمایندگان گفت: اراده کردهایم دشمنان ایران اسلامی را با شکستها و تقدیرهای خاموش ناشدنی تا قبرستان تاریخ بدرقه کنیم.
سردار حسین سلامی در نامه خود نوشت: صمیمانه از اقدام انقلابی و شجاعانه نمایندگان مردم در مجلس شورای اسلامی در حمایت از سپاه پاسداران انقلاب اسلامی در مقابل اتهام منفعلانه آمریکا به این نهاد مقدس سپاسگزاری میکنم.همچنین از پیام تبریک نمایندگان در پاسخ به اعتماد کریمانه رهبر عظیمالشأن انقلاب اسلامی حضرت آیت الله امام خامنهای در سپردن امانت الهی سپاه به این حقیر تشکر و قدردانی میکنم.ما به اذن خداوند اراده کردهایم بیرق پیروزی را بر فراز قلههای رفیع عالم برافرازیم و دشمنان ایران اسلامی را با شکستها و تقدیرهای خاموش ناشدنی تا قبرستان تاریخ بدرقه کنیم. به نصرت الهی ایمان و به وعدههای تخلفناپذیر او اطمینان داریم که در گام دوم انقلاب شکوهمند تمدن اسلام چشمان شرق و غرب عالم را به خود خیره خواهد نمود.
دیگر برجامی باقی نمانده است
رئیس کمیته هستهای مجلس در خصوص تصمیم دولت مبنی بر کاهش سطح اجرای تعهدات برجام، گفت: برجامی باقی نمانده است که سطح اجرای آن کاهش یابد.برجام خانه ویرانه متروکه تار عنکبوت گرفتهای است که دولت در آن باقی مانده است و الا چیزی از برجام باقی نمانده است.
مجتبی ذوالنور اظهار داشت: بارها قبل از خروج آمریکا از برجام، برجام توسط آمریکا نقض شد، با خروج آمریکاییها دیگر چیزی از برجام باقی نمانده است که بخواهد نقض شود.نماینده قم در مجلس تصریح کرد: در حال حاضر نیز تهدیدات متعدد و مخالف با برجام توسط آمریکا بر کشور ما تحمیل شده است، از جمله تحریمهای هستهای که این اقدامات کاملاً برخلاف تعهدات برجام است.عضو کمیسیون امنیت ملی مجلس اظهار داشت: اروپاییها هم هیچکدام به وظایف و تعهدات خود عمل نکردند، به همین جهت عقل اقتضا میکند که جمهوری اسلامی در چارچوب منافع خود در مورد اجرای برجام تجدیدنظر کند.