اواخر هفته گذشته، آمریکا در اقدامی یکجانبه، چند معافیت تحریمی مرتبط با برنامه هسته‌ای ایران را لغو کرد. اروپا که به طور مستقیم از این اقدام آمریکا تاثیر خواهد پذیرفت، با سه روز تاخیر یک بیانیه منتشر کرد و از تصمیم آمریکا در لغو معافیت‌ها اظهار تاسف کرد.
در بیانیه طرف‌های اروپایی عضو برجام آمده است: «ما از تصمیم آمریکا برای پایان دادن به سه معافیت مرتبط با پروژه‌های کلیدی برجام در ایران، از جمله پروژه مدرن‌سازی اراک، عمیقا متاسف هستیم. این پروژه‌ها، که از سوی قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت سازمان ملل مورد تایید قرار گرفته‌اند، منافع عدم اشاعه همه را تامین می‌کنند و به جامعه بین الملل تضمین‌هایی در خصوص ماهیت انحصارا صلح‌آمیز و امن فعالیت‌های هسته‌ای ایران می‌دهند.» بیانیه اروپایی‌ها نه فقط ابهامات پیرامون موضع اروپا درباره آینده برجام را کمتر نکرد، بلکه بر این ابهامات افزود. به عنوان نمونه، این نکته همچنان مبهم است که آیا اروپایی‌ها بعد از لغو معافیت‌ها با برنامه هسته‌ای ایران همکاری خواهند کرد یا نه.
بر اساس معافیت‌هایی که هفته گذشته لغو شدند، شرکت‌های اروپایی در کنار شرکت‌های روسی و چینی در پروژه‌هایی مانند بازطراحی راکتور آب سنگین اراک مشارکت می‌کنند. اما حالا با لغو این معافیت‌ها، شرکت‌های اروپایی بعد از ۶۰ روز، دیگر قادر به ادامه همکاری با ایران نخواهند بود. مگر اینکه اروپا تصمیم بگیرد که تحریم‌های یکجانبه آمریکا را نقض کند که البته در حال حاضر چنین عزمی در اروپا دیده نمی‌شود.اروپا در واکنش به لغو معافیت‌ها از سوی آمریکا، به اظهار تاسف اکتفا کرد و از ایران خواست که بدون تاخیر به اجرای کامل برجام بازگردد. اروپایی‌ها در بیانیه اخیرشان گفته اند: «برجام، دستاورد کلیدی معماری عدم اشاعه جهانی و در حال حاضر بهترین و تنها راه برای تضمین ماهیت انحصارا صلح‌آمیز برنامه هسته‌ای ایران است. به همین خاطر، ما به طور پیوسته با هدف تضمین اجرای موثر و کامل تعهدات مندرج در برجام، خصوصا بازگشت بدون تاخیر ایران به پایبندی کامل به تعهدات هسته‌ای‌اش تلاش کرده‌ایم.» با وجود اینکه لغو معافیت‌ها برای اروپایی‌ها تبعاتی دارد، آن‌ها موضع نسبتا ضعیفی گرفتند. بیانیه اخیر به اسم سخنگویان وزرای خارجه تروئیکا و مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا صادر شد. امری که حاکی از عدم توجه ویژه اروپا به لغو معافیت‌هاست. این در حالی است که بعد از اتمام مهلت ۶۰ روزه معافیت‌های آمریکا، شرکت‌های اروپایی دیگر قادر به ادامه همکاری با برنامه هسته‌ای ایران نخواهند بود. اروپایی‌ها گفته‌اند که آن‌ها در حال مشورت با شرکای‌شان جهت بررسی تبعات تصمیم آمریکا هستند. اما واضح است که این موضع قابلیت تداوم ندارد. اروپایی‌ها دیر یا زود باید مشخص کنند که به تحریم‌های هسته‌ای آمریکا پایبند هستند یا نه. ظاهرا اروپایی‌ها منتظر اقدام ایران هستند تا متناسب با واکنش ایران، موضع‌گیری کنند.
موضع اروپا بسیار شبیه به موضع ایران نسبت به لغو معافیت‌ها است. ایران گفته است که آثار فنی و سیاسی اقدام آمریکا را رصد می‌کند و در صورتی که این اقدام منجر به تاثیرات منفی بر حقوق هسته‌ای ایران طبق اسناد بین المللی و مفاد برجام شود، نسبت به اتخاذ گام‌های عملی و حقوقی لازم اقدام خواهد کرد. سابقه اروپا در برجام نشان می‌دهد که اروپایی‌ها تمایلی به کنشگری ندارند و بیشتر اهل واکنش هستند. در یک مورد، اروپا به کنشگری نزدیک شد و آن زمانی بود که مکانیسم حل اختلاف را فعال کرد که در این مورد نیز اروپایی‌ها از مواضع خود عقب نشینی کردند و مهلت این مکانیسم را به طور نامحدود تمدید کردند. اما با توجه به اینکه یک موعد مهم برجامی (رفع تحریم‌های تسلیحاتی ایران) در حال نزدیک شدن است، اروپا ممکن است این بار به کنشگری مجبور شود. آمریکایی‌ها دنبال تمدید تحریم‌های تسلیحاتی سازمان ملل علیه ایران هستند و برای این کار تلاش می‌کنند. حتی برخی تحلیل‌ها حاکی از این است که آمریکا با هدف تحریک ایران به خروج از برجام و به تبع آن تمدید تحریم‌های تسلیحاتی، معافیت‌های هسته‌ای را لغو کرد. برخی ناظران معتقدند که ایران نیز منتظر مشخص شدن تکلیف تحریم‌های تسلیحاتی است و متناسب با رفع یا تمدید تحریم‌های تسلیحاتی به لغو معافیت‌های هسته‌ای واکنش نشان خواهد داد. به نظر می‌رسد که اروپا نیز مانند ایران منتظر است ببیند ایران چه واکنشی به ماجرای تحریم‌های تسلیحاتی نشان می‌دهد.
خروج آمریکا از توافق هسته‌ای که پس از رسیدن ترامپ به رياست‌جمهوری اتفاق افتاد، منجر به اجرای برخی نکات مورد توافق در خصوص نیروگاه اراک شد، از این رو، تصمیم جدید آمریکا می‌تواند نیروگاه اراک را به زمان قبل از توافق برگرداند و این مساله‌ای است که تهران بار‌ها اعلام کرده است و براساس آن، می‌تواند تاسیسات اراک را به شکلی که قبل از توافق هسته‌ای بود بازگردانده و طرح جدید خود را بر پایه توانایی‌های داخلی اش، پیش ببرد، به ویژه در صورتی که تحریم‌های آمریکا موجب کارشکنی در همکاری هسته‌ای بین ایران و گروه ۴+۱ شود. ایران پیش از توافق هسته‌ای به نسبت ۲۰ درصد غنی سازی اورانیوم داشت و پس از آن، این مقدار را متوقف کرد تا طبق توافق عمل کرده باشد.