هارپ، مهمترین گمانه زنی مدعیان تئوری توطئه در زمین لرزههای اخیر ایران است. بسیاری از آنها بدون هیچ تردید نقش سلاحهارپ را مطرح میکنند و نسبت به وقوع زمین لرزهای غیر طبیعی و عظیم در تهران هشدار میدهند. اماهارپ چیست؟، تعاریفی که درباره پدیدههارپ به زبان فارسی وجود دارد، بیشتر به افسانه پردازی شباهت دارد. تعاریف که ذهن را به یاد فیلمهایهالیوودی همچون جنگ ستارگان میاندازد.خلاصه تعاریف کلیهارپ اینگونه است: یک برنامه تحقیقاتی است که به طور کلی عبارت است از تلاشهایی برای ایجاد تغییرات در یونوسفر که دورترین و ناشناخته ترین بخش جو در فاصله بین ۵۰ تا ۱۰۰ کیلومتری زمین.هارپ این کار را با امواج رادیویی فرکانس بالا که توسط رادارهای خود منتشر میکند انجام میدهد. بخشی از این امواج در ارتفاع ۱۰۰ تا ۳۵۰ کیلومتری از سطح زمین جذب شده و باعث افزایش شتاب الکترونها در آن منطقه و در نتیجه گرم شدن یونوسفر میشوند. امواج آنتنها پس از اصابت به یونوسفر و بازگشت به زمین قادر میشوند نه تنها به عمق دریا بروند بلکه فراتر رفته و به اعماق زمین نیز وارد شوند.در ادامه توضیحات منتشر شده دربارههارپ آمده است: در واقع در واکنش به ارسال امواج از زمین، یونوسفر واکنش نشان میدهد و فرکانسهای فوق کوتاهی تولید میکند که پس از اصابت به زمین به داخل آن نفوذ کرده و میتواند انواع پدیدههای زیست محیطی را ایجاد کنند و حتی با استفاده از این فرکانسهای فوق کوتاه و نیرومند، زمین زلزله و خرابی را باعث شوند. علاوه بر استفادههای تحقیقاتی در مورد شناخت اعماق زمین و معادن و کانیهای موجود در آن، این دانش علمی میتواند باعث ایجاد سونامی، خشکسالی، آتشفشان، سیلهای عظیم و طوفانهای بزرگ شود.
شایعات فراوانی پیرامون این سلاح در فضای خبری وجود دارد. آمریکا دهههای پیش در آلاسکا پایگاهی تحقیقاتی در این باره راه اندازی کرده است. تئوری پردازان ایرانیهارپ میگویند: در پایگاههای نظامی آمریکا در منطقه که در تمام کشورهای همسایه ایران قرار دارد، با عناوین همچون سیستم راداری، تاسیساتی در راستای سلاحهارپ مستقر شده است. مبلغان ایرانیهارپ معتقدند که زلزلههای اخیر در ایران مرتبط با آزمایشها و فعالیتهای این سلاح است. آنها دیده شدن اشیا نورانی در آسمان ایران و شنیده شدن صداهای عجیب از آسمان و زمین که در سالهای اخیر گزارشهایی در این باره در ایران منتشر شده را به عنوان مستندات خود مطرح میکنند.یکی از روزنامه نگارانی که این روزها دربارههارپ در فضای مجازی مینویسد، نوشته است: همه چیز از یک صدای قابل تامل و هولناک شروع شد؛ جایی در آسمان آستارا. کمتر کسی میتوانست تصور کند این صدا، سرآغاز شروع کدام اتفاق در سرزمین است. او همچنین به گزارشی از روزنامه گاردین انگلیس استناد میکند که در آن آمده است :سال آینده، سال زلزلههای بزرگ است. دانشمندان معتقدند به علت کاهش سرعت حرکت وضعی کره زمین در سال آینده احتمالا تعداد زلزلههای شدید افزایش خواهد یافت. مدعیان غیر طبیعی بودن زلزلهها در ایران خشکسالی و گرمای پاییز امسال را هم غیر طبیعی میدانند و این وضعیت را مرتبط با زلزلههای اخیر و سلاحهارپ تحلیل میکنند. پی بردن به اینکه چه کسانی تئوری توطئههارپ را پس از زلزلههای اخیر در کشور مطرح میکنند، کاردشواری نیست. این تئوری بیش از هر چیز از سوی طیفی از برخی کانالهای خبری در تلگرام منتشر شد. شاید اولین بار کانال پر حاشیه آمدنیوز در باره علت زلزلههای ایران گمانه زنیهایی را مطرح کرد. برخی دیگر از کانالهای خبری نیز با پیگیری آن خط خبری بر مسئله دامن زدند اما آمد نیوز تنها رسانهای نبود که این خط خبری را دنبال کرد. برخی خبرنگاران نیز در فضای مجازی به این ماجرا دامن زدند.در روزهای اخیر یک مقاله دربارههارپ به زبان فارسی در فضای مجازی دست به دست میشود که نوشته سرتیپ محمد حسن نامی وزیر ارتباطات دولت محمود احمدی نژاد است. این مقاله در سال ۹۳در سایت دولت بهار منتشر شده حالا لینک آن دست به دست میشود. عنوان این مقالههارپ، ابزاری مرگبار در خدمت اهداف سلطه طلبانه استکبار است. همچنین مصاحبهای از دکتر محمد یزدی، معاون آموزش و پژوهش وقت سازمان محیط زیست، در سال ۸۹ مورد توجه قرار گرفته است که در آن از آغاز پروژه تحقیقاتیهارپ در ایران سخت میگوید اما تاکید میکند که این پروژه محرمانه است.یزدی در آن مصاحبه درباره تواناییهایهارپ میگوید: از تمرکز این انرژی میتوان برای تحریک گسلهای زمین و حتی ایجاد زلزله استفاده کرد. تا جایی که گفته میشود زلزلههائیتی نتیجه آزمایشهای آمریکا و به عبارتی تست این فناوری بوده که منجر به بروز آن زلزله شده است. در واقع وقوع بسیاری از پدیدههای خاص از جمله سیل پاکستان و زلزلههائیتی با آزمایش این فناوری در آمریکا مرتبط است اما با توجه به فوایدی که این فناوری دارد و میتواند منجر به کاهش خشکسالی و یا از بین بردن سکون هوا شود، بدین نتیجه رسیدیم که استفاده از آن از جهات مختلف ضرورت دارد.این در حالی است که روز ۳۰ آبان ماه امسال دکتر محمد یزدی در گفت و گو با ایسنا اظهار کرده است: گرچه فناوریهارپ، فناوری قدرتمندی است که برای سیگنالهای مخابراتی و هواشناسی کاربرد دارد، ولی تاکنون هیچ گزارش علمی مستندی مبنی بر اینکه بتوان با فناوریهارپ زمین را با این قدرت لرزاند وجود ندارد و چنین مسئلهای از نظر علمی تا کنون ثابت نشده است. همچنین رسانههای نزدیک به جریان محمود احمدینژاد مصاحبهای از او را باز نشر دادهاند که در اردیبهشت سال ۹۰ از ایجاد خشکسالی مصنوعی سخن میگوید. احمدی نژاد در آن سال گفته بود: كشورهاي اروپايي با استفاده از تجهيزاتی خاص، به گونه اي عمل کردهاند كه ابرها، تخليه شده و ابرهاي بارش زا به کشورهای منطقه از جمله ايران نرسد. بحثهارپ بیش از همه در فضای خارج از ایران از سوی رسانههای روسی مطرح میشود. به نظر میرسد این فضای سازی خبری روسها هم به رقابتهای سیاسی میان آمریکا و روسیه باز میگردد.
* منتقدان تئوریهارپ چه میگویند؟
با وجود اینکه در فضای افکار عمومی بحثهارپ مخاطب زیادی دارد و بسیاری از مردم با حساسیت این موضوع را پیگیری میکنند، اما منتقدان طرح این بحث نیز بیکار ننشستهاند و به مبارزه تئوریک با مبلغان آن میپردازند. تحلیلگران زمین شناسی و زلزله شناسان ادعاها درباره غیر طبیعی بودن زلزلههای اخیر را رد میکنند. دکتر ابراهیم حق شناس عضو هیات علمی پژوهشگاه بینالمللی زلزله و سرپرست تیم تحقیقاتی مطالعات ناپایداریهای زمین شناختی- ژئوتکنیکی زمینلرزه ۲۱ آبان سرپل ذهاب درباره شنیدن صدای مهیب از زمین در ایلام پس از زلزله گفت: در همه پدیدههای لرزهای صداهایی شنیده میشود، که دلیل آن ایجاد شکستی در سنگها است. شکسته شدن سنگها و انتشار آن شکست، غرشی را در زمان وقوع ایجاد میکند.او با اشاره به دلایل شنیده شدن صداهای شبه انفجار در سرابله، گفت: نتایج برداشتهای اولیه لرزه نگاری ما در این زمینه این است که احتمال در حال وقوع بودن دو پدیده همزمان فروچاله و لغزش است. حق شناس با اشاره به تفاوتهای فروچاله و لغزش توضیح داد: در جاهایی که غارهای آهکی وجود دارد و یا منطقه با برداشت بی رویه آبهای زیر زمینی مواجه است، پدیده فروچاله رخ میدهد در چنین وضعیتی زمین به دورن خود فرو میریزد همانند پدیدهای که در فرونشست تهران رخ میدهد.وی با اشاره به مطرح شدن پدیدههارپ در زلزله بزرگ کرمانشاه، اظهار کرد: در اثر این زلزله سنگهای آهکی در هنگام ریزش در بسیاری از جاها رگهها و خطهای سفیدی از خود بر جای گذاشت که به همین دلیل تصور مردم بر این است که از بالا انرژی به کوهها تابانده شده است و این انرژی پدیدههارپ است.او تاکید کرد: ولی دلیل این امر پدیدههارپ نیست بلکه بر اثر زلزله ریزش سنگهای آهکی رخ داده و بلوکهای آهکی که از بالا به پایین سقوط کردهاند منجر به خراشیده شدن کوه شده است. همچنین مهدی زارع زلزله شناس درباره ادعاها پیرامون اینکه یک انفجار دلیل زلزله کرمانشاه بوده است، گفت: اینکه این زلزله طبیعی نبوده حاصل انفجار (اتمی، هستهای یا نظامی) بوده بی پایه و اساس است، چرا که هزاران دستگاه لرزه نگاری این زلزله طبیعی را ثبت کردهاند، اگر انفجار بود در دقایق اولیه از سوی تمام مراکز بینالمللی زلزله شناسی اعلام میشد که این اتفاق انفجار بوده نه زلزله طبیعی.
* مناطق کمخطر زلزله در ایران
به گفته محقق پژوهشگاه بینالمللی زلزلهشناسی و مهندسی زلزله در ایران گسلی که قبلا فعال نبوده و اکنون فعال شده باشد، نداریم؛ البته ممکن است مدتها فعالیتی نداشته باشند ولی همچنان گسل فعال تلقی میشوند.از این رو دانشمندان تاکید دارند تا با واگذاری ابزارهای رصدی و تحقیقاتی زمینه برای پاسخگویی دقیقتر به سوالات این حوزه فراهم شود. ایران کشوری لرزهخیز است که در کمربند زلزله زمین واقع شده است؛ این جملهای است که هر کدام ما از دوران مدرسه شنیدهایم و آن را از بر کردهایم. بعد از آن نقشه مناطق پرخطر به لحاظ لرزهخیزی پیش روی چشمانمان گذاشته شد تا به ما بگوید مناطق کمخطر از نظر زلزله در کشورمان عمدتا مناطقی هستند که کسی در آنها زندگی نمیکند که شامل کویر لوت است و کسی در آنجا توان زندگی ندارد. علاوه بر آن نوار سنندج - سیرجان ناحیه دیگر کمخطر زلزله است. این منطقه شامل اصفهان، سنندج، اراک و همدان میشود و همچنین ناحیه جنوب اهواز به سمت آبادان و خرمشهر از لرزهخیزی کمتری برخوردار هستند، اما بقیه مناطق ایران جزء مناطق پرلرزه هستند. به گفته دکتر زارع، استاد تمام پژوهشگاه بینالمللی زلزله در مناطقی چون اصفهان هر دو تا سه هزار سال یک زلزله ۶.۵ تا ۷ ریشتر و هر ۸ هزار سال یک زلزله بالای ۷ ریشتر اتفاق میافتد؛ اما در منطقهای مثل جنوب البرز که تهران هم در آن جای گرفته، هر ۲۰۰سال انتظار زلزلهای با قدرت ۶.۵ تا ۷ ریشتر و هر سه هزار سال انتظار وقوع زمینلرزه با قدرت ۷.۵ ریشتر را داریم. به همین دلیل به منطقه البرز منطقه خطرناک از نظر زلزله گفته میشود و منطقه اصفهان منطقه کمخطر و سفید است.به گفته این محقق، در نقشه ایران، ۷۸ درصد شهرها را شهرهای لرزان با خطر نسبی بالا تشکیل میدهند که در مناطق با ریسک خطر زیاد هستند. با وجود این خطر زلزله در این شهرها هم متفاوت است؛ مثلا ممکن است در یک منطقه، زلزله ۶ ریشتری تعداد کشته و خرابی بالایی داشته باشد، اما در منطقه دیگری زلزله ۷ ریشتری تعداد کشته و خرابی کمتری به بار بیاورد. بنا به اظهارات محققان کشور تعداد ۱۲۰ گسل خطرناک در کل ایران وجود دارد، ضمن آنکه چند سامانه گسلی در کشور داریم که یک سامانه گسلی از مرز ایران و عراق در مریوان آغاز میشود و تا شمال بندرعباس ادامه پیدا میکند که طولانیترین سامانه گسلی کشور است.گسل دیگر گسل مکران است که در ساحل دریای عمان و در جنوب شرقی کشورمان واقع شده و زلزلههای ۸ ریشتری در آن اتفاق میافتد (۷آذر ۱۳۲۴وقوع زلزله ۸.۲ ریشتری) که احتمال وقوع زلزلهای با شدت ۹ ریشتر هم در آن وجود دارد. گسل قطر - کازرون از دیگر سامانههای کشور است که دارای چند قطعه ازجمله گسلهای برازجان، کنارتخته، کازرون و دنا است که این گسل تغییراتی را در کف خلیجفارس ایجاد کرده است.
* آیا زلزله دیگری در راه است؟
زارع، در پاسخ به این سوال که بر اساس اطلاعات موجود میتوان انتظار داشت زلزله بزرگ دیگری در راه است، با تاکید بر اینکه هیچ کس در دنیا نمیتواند رخداد زلزله را پیشبینی کند، اظهار کرد: باید توجه داشت فضا را نباید به سمت فضای هیجانی ببریم و از سوی دیگر اگر با مردم صحبت نشود، موجب انتشار شایعات خواهد شد. به گفته وی، گفتن اینکه زلزله ۵.۲ ریشتر شامگاه ۲۹ آذرماه زلزله اصلی است و زلزله دیگری در راه نیست، همانقدر غیر علمی و بی اساس است که گفته شود زلزله اصلی با بزرگای زیاد در راه است.